Zegels met fouten op zegels

"In veel gevallen pleegt de schande vroeger of later te verkeren in misschien wel eeuwige roem", schreef Johan Jongma in het clubblad van Op Hoop van Zegels (de Spaarnepost) over de ontdekking van ontwerpfouten en andere curieuze vertoningen op postzegels. De roem strekt soms nog verder dan een vrolijke vermelding in bladen en boeken. Sommige foute zegels bereiken ook nog eens een fabelachtige catalogusnotering en worden zelfs vereeuwigd op een postzegel!

Een recent voorbeeld is het blok "Topstukken uit de Belgische filatelie" (2009) met een zegel waarop de befaamde "Omgekeerde Dendermonde" prijkt. Op de filateliebeurs Antverpia 2010 was die duurste Belgische postzegel (cataloguswaarde € 75.000.00) in het echt te zien, uiteraard onder strenge bewaking. De zegel werd in 1920 gedrukt bij Enschede in Haarlem. Daar ging iets mis met het invoegen van het losse gegraveerde middendeel, waardoor op twee vellen van 25 zegels het stadhuis van Dendermonde op zijn kop kwam te staan.

Nog vermaarder en kostbaarder zijn de twee zegels, een rode en een blauwe, die in 1847 in Mauritius verschenen met een fout opschrift. De vrouw van de Britse gouverneur vond het wel chic om de uitnodiging voor een feest te versturen met (nog niet bestaande) postzegels van het eiland zelf. Naar Engels voorbeeld, de "penny black" van 1840, liet ze edelsmid J.Barnard een zegel snijden met een aangepaste randtekst. Maar in plaats van "Post paid", zoals verzocht, grifte hij "Post office". Later werd bij een nieuwe uitgifte de vergissing hersteld. Van de oorspronkelijke oplage (850) was echter intussen het merendeel voor frankering gebruikt (ja, ook door het gouverneursechtpaar) en in vele prullenmanden verdwenen, zodat er voor jagende verzamelaars weinig meer te halen viel.

Er zijn van de twee zegels nu nog maar 26 erkende exemplaren over, waarvan tien op brieven. Voor beide zegels op een brief is al eens vier miljoen euro betaald. Wie de rode en/of blauwe Mauritius nog mist in zijn/haar verzameling moet zich voorlopig zien te behelpen met een afbeelding van die zegel(s) op een postzegel, (mooi thema onderwerp want een heel groot aantal landen hebben een postzegel op postzegel uitgegeven met dit onderwerp). Het mooist staan ze op een herdenkingsserie van Mauritius zelf (1947).

In 1970 werd de blauwe nog eens op een zegel gezet naast een afbeelding van het oude General Post Office in Port Louis, dat bij Barnard het misverstand opriep en diens fout wereldberoemd hielp maken.

De rode Mauritius is voorts afgebeeld in o.m. een zegel-op-zegelserie van Umm Al Qiwain (1966) en de blauwe op een dito serie van Ajman (1965), eveneens een Golfstaatje. In het toen nog Britse protectoraat Hadhramaut (Zuid-Jemen) verscheen in 1967 zelfs een hele serie met bekende foutdrukken, waaronder de blauwe Mauritius en de zegels met een Amerikaanse misdruk (1901) en een met een Duits-Oostenrijkse (1919).

Beide "kopstanden" waren overigens niet de enige in hun series. Behalve de trein stonden in de Amerikaanse uitgifte ook een schip en een auto ondersteboven. Alle drie foutdrukken zijn terug te zien op een VS-herdenkingsblok uit 2001. Ook in de Duits-Oostenrijkse serie zaten drie zegels met een middengravure (parlementsgebouw in Wenen) Hun tegenwoordige cataloguswaarden variëren van 1.200 tot 35.000 euro.

Tot zover deze kleine selectie van mooie miskleunen die het waard waren ook nog eens via een postzegel de wereld over te gaan. Er zullen er vast nog wel meer zijn die in aanmerking komen voor dit misschien ietwat tragikomische verzamelthema. De dwalende ontwerpers en falende drukkers waren echter na enige tijd de aanvankelijke schaamte zeker al goeddeels voorbij. Hun misgrepen bleken algauw letterlijk onbetaalbaar en kwamen dus zelfs meer dan eens glorieus op een postzegel. Van mij mogen er best nog een paar bijkomen. En stiekem hoop ik ooit een zegel te vinden waarop een foute zegel staat, maar die zelf een minstens zo dikke fout blijkt te bevatten.

Bron: door Johan Jongma uit "Op Hoop van Zegels" van de Haarlemse Filatelistische Vereniging

Copyright © 2009- Statuut 80
Design: Ben Koopmanschap